Dlaczego należy ograniczyć spożycie mięsa?
Mięso od wieków stanowiło pokarm dla człowieka. Polował, żeby zdobyć pożywienie. Dziś już nie musimy tego robić, półki sklepowe są pełne mięsa, produktów mięsnych, wędlin.
To spowodowało, że niektórzy ludzie jedzą mięso w każdym posiłku.
Dieta zachodnia jest mało urozmaicona, a przeciętny człowiek jest mało aktywny fizycznie. Co sprawia, że nie potrzebujemy tyle energii z mięsa, co wieki temu.
Dziś mięso budzi duże kontrowersje. Z jednej strony jest źródłem pożywnego białka, a z drugiej uważa się, że konsumpcja mięsa jest niepotrzebna, nieetyczna, a nawet niezdrowa.
Mięso jest źródłem energii, pełnowartościowego białka, witamin z grupy B, żelaza, selenu, lecz codzienne spożycie może doprowadzić do różnych dysfunkcji organizmu, co omówię poniżej.
4 powody dlaczego lepiej ograniczyć spożycie mięsa
1. Zdrowie
Nie od dziś wiemy, że częste spożycie mięsa może prowadzić do problemów zdrowotnych. Wysokie, a nawet umiarkowane spożycie mięsa podejrzewane jest o powiązanie z nowotworami, głównie przewodu pokarmowego.
Nowotwory
Czerwone mięso zostało sklasyfikowane przez WHO jako grupa 2A, prawdopodobnie rakotwórcza dla ludzi. Oznacza to, że klasyfikacja opiera się na ograniczonych dowodach z badań epidemiologicznych wykazujących pozytywne skojarzenia między jedzeniem czerwonego mięsa a rozwojem raka okrężnicy i odbytnicy 1.
Mięso przetworzone jest sklasyfikowane jako grupa 1. Klasyfikacja ta oparta jest na wystarczających dowodach z badań epidemiologicznych, czyli istnieją realne przesłanki, że spożywanie przetworzonego mięsa powoduje nowotwory jelita grubego.
Przegląd badań wskazał, że spożycie czerwonego mięsa było związane ze zwiększonym ryzykiem o 28% – 35%, podczas gdy przetworzone mięso wiązało się z podwyższonym ryzykiem wynoszącym 20% – 49% 2.
Podsumowując, czerwone i przetworzone spożycie mięsa wydaje się być pozytywnie związane z ryzykiem nowotworów okrężnicy i odbytnicy, przełyku, wątroby, płuca i trzustki, co wykazano w badaniu kohortowym w USA, obejmującym 500 000 mężczyzn i kobiet 3, 4.
Gotowanie przetworzonego mięsa
Obróbka termiczna mięsa może prowadzić do powstawania rakotwórczych związków, np. n-nitrozowe i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, heterocykliczne aminy aromatyczne, które też możemy znaleźć w zanieczyszczonym powietrzu.
Wiele zależy od rodzaju obróbki, najbardziej niebezpieczne uważa się smażenie, pieczenie, grillowanie 5.
Więcej o niebezpieczeństwach obróbki cieplej -> CZY GRILLOWANIE JEST ZDROWE? ZASADY POPRAWNEGO GRILLOWANIA
Otyłość
Wysokie spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa powiązano z otyłością w kilku badaniach obserwacyjnych.
Przegląd badań obejmuje 39 badań z danymi ponad 1,1 miliona osób 6.
Wyniki były dosyć zróżnicowane i zależności nie zostały jednoznacznie określone. Czynniki otyłości zależą też od innych składników diety oraz od ilości pobranych kalorii, są to wyłącznie badania obserwacyjne.
Autorzy i tak zalecają ograniczenie spożycia czerwonego mięsa 7.
W innym badaniu z udziałem osób ze stanem przedcukrzycowym stwierdzono, że utrata masy ciała i poprawa składu ciała były podobne, niezależnie od tego, czy osoby spożywały diety oparte na białku zwierzęcym czy roślinnym 8.
Zwiększenie spożycia świeżej żywności warzyw, owoców wydaje się być skuteczne w utracie masy ciała niezależnie od spożycia mięsa.
Choroby serca
Z przeglądu badań obejmujących 614 062 uczestników i 21 308 wydarzeń sercowo-naczyniowych, wywnioskowano, że wystąpienie choroby wieńcowej było o 42% większe, na każde spożycie 50 g porcji przetworzonego mięsa (wędliny różne wraz z drobiowym) 9.
Każde 100 g porcji przetworzonego mięsa było związane z 2-krotnie wyższym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych 10.
Autorzy przeglądu badań podkreślają, że dowody wskazują na silne skojarzenia spożycia mięsa przetworzonego z chorobami sercowo-naczyniowymi.
Cukrzyca typu 2
Kilka badań wykazało również związek między przetworzonym lub czerwonym mięsem a cukrzycą typu 2 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17.
Jednak nie są to jednoznaczne związki. Istnieje wiele innych czynników powodujących występowanie cukrzycy typu 2, zbyt duże spożycie węglowodanów prostych czy jedzenia ogółem.
Inne badanie wykazało niewielki związek występowaniem cukrzycy typu 2 a czerwonym, nieprzetworzonym mięsem 18.
2. Antybiotyki
Coraz głośniej mówi się o dużych ilościach stosowanych antybiotyków do hodowli zwierząt. Polska jest w czołówce państw państw w Europie pod względem zużycia antybiotyków, po Hiszpanii, Włochach i Węgrach. W latach 2011-2015 sprzedaż antybiotyków w Polsce wzrósł o 23% 19.
Największe ilości antybiotyków stosuje się w hodowlach drobiu – skala stosowania:
– kurczęta 82%
– indyki 88%
dla porównania wśród trzody chlewnej to 46%.
Okresem, w którym stosowano najwięcej antybiotyków były lata 60. i 70. XX w. Dopiero pojawienie się „odpornych” drobnoustrojów spowodowało wprowadzenie z dniem 1 stycznia 2006 r. zakazu dodawania do pasz antybiotykowych stymulatorów wzrostu 20.
Ryzyko wynikające ze stosowania antybiotyków u zwierząt hodowlanych:
– powstawanie i rozprzestrzenianie się oporności drobnoustrojów na antybiotyki
– rozwój alergii na antybiotyki u ludzi
– bezpośredni szkodliwy wpływ na zdrowie ludzi 21.
Antybiotyki tetracyklinowe są szeroko stosowane w weterynarii w leczeniu zakażeń bakteryjnych zwierząt hodowlanych.
W badaniach przeprowadzonych w Niemczech w latach 2000-2002 stwierdzono pozostałości antybiotyków tetracyklinowych w 58% przebadanych próbek.
Ponadto antybiotyki z grupy tetracyklin dają potencjalne interakcje z azotanami (III) i (V) (konserwanty stosowane w żywności).
Połączenie to, może prowadzić do powstania N–nitrozwiązków, wykazujących silne działanie kancerogenne.
Liczne badania wskazują, że większość przeanalizowanych N–nitrozoamin może wywoływać nowotwory wątroby, przełyku a także jamy nosowej 22.
Pozostałości antybiotyków mogą zwiększać ryzyko reakcji alergicznych, występowania chorób grzybiczych oraz co szczególnie obecnie niepokojące powstawania i narastania oporności drobnoustrojów na te antybiotyki 23.
3. Dobrostan zwierząt
Jak dobrze wiemy, żeby zjeść mięso musimy zabić zwierzę. A to budzi wiele wątpliwości wśród ludzi. Nie tylko to, jak zostają zabite te zwierzęta, ale też, jak są traktowane podczas hodowli.
Masowe hodowle nie sprzyjają zdrowiu i komfortowi zwierząt. Żywione są masowo, czyli taką paszą, dzięki której szybko przybierają na masie.
Już dawno udowodniono, że wolniejszy wzrost kurcząt i dostęp do wybiegów podnosi ich dobrostan i jakość finalnego produktu.
Mała ilość miejsca i stykanie się wszystkich zwierząt może powodować choroby, co może prowadzić do zniszczenia części, a nawet całej hodowli.
Najpopularniejszą chorobą i zagrożeniem dla ludzi jest Salmonella. Ponad 94% notowanych przypadków zbiorowych zatruć i zakażeń pokarmowych wywołanych jest przez Salmonellę. Średnio rocznie rejestruje się ok. 30 000 przypadków zachorowań na salmonelozy pokarmowe 24.
4. Środowisko
Ludzie jedzą około 230 milionów ton zwierząt rocznie, dwa razy więcej niż 30 lat temu. Główny powód to przyrost liczby ludności 1 miliard w 12 lat (obecnie jest 7 mld, 100 lat temu – 2 mld).
Istnieje pilna potrzeba zmniejszenia degradacji zasobów naturalnych i ograniczenia globalnego ocieplenia, a jednocześnie zapewnienia zdrowej i zrównoważonej produkcji żywności dla rosnącej populacji.
Bezpośrednie emisje z rolnictwa stanowią największą część emisji gazów cieplarnianych przez wytwarzanie dwutlenku węgla CO 2 , tlenku diazotu N 2 O i metanu CH 4 w gospodarstwie 25.
Niedawno naukowcy powiązali wpływ na środowisko, odżywianie i zdrowie w kierunku zmian dietetycznych 26, 27.
Rolnictwo zwierzęce jest najbardziej kosztowne dla środowiska 28.
Produkcja przeżuwaczy (wołowiny) wymaga 28 i 11 razy więcej ziemi i wody i emituje 5 razy więcej gazów cieplarnianych w porównaniu z produkcją źródeł białka innych niż przeżuwacze (np. kurczęta, wieprzowina, jaja).
Dlatego jedzenie mniejszej ilości wołowiny staje się ważnym komunikatem żywieniowym na całym świecie.
Jednak można jeszcze bardziej ograniczyć spożycie mięsa ogółem i zastąpić mięso, a zwłaszcza mięso przeżuwaczy, za pomocą alternatywnych środków roślinnych, co zmniejsza zużycie powierzchni ziemi, energii i wody, jednocześnie obniżając emisje gazów cieplarnianych i marnotrawstwo jedzenia 29, 30.
Podobnie produkcja mleka przyczynia się do zubożania środowiska 31.
Zmniejszenie spożycia wołowiny i zastąpienie niektórych źródłami pochodzenia roślinnego, kurczakiem, wieprzowiną lub jajkami może zmniejszyć emisje gazów cieplarnianych nawet o 35% z sektora spożywczego 32.
Wyniki 14 badań wykazały, że gdyby większość ludzi była wegetarianami lub weganami byłoby lepiej, ponieważ to zredukowałoby 70-80% emisji gazów cieplarnianych i użytkowania gruntów oraz 50% zużycia wody 33.
Problemem jest to, że wiele osób nie preferuje takiego stylu życia.
Zalecenia spożycia mięsa
Nie ma jednoznacznych zaleceń ze strony Unii Europejskiej czy innych pozarządowych organizacji. Głównym zaleceniem jest, to ŻEBY JEŚĆ MNIEJ MIĘSA.
Z artykułów naukowych można wywnioskować, że czerwone mięso należy jeść 2-3 razy w tygodniu nie więcej niż 50 g dziennie.
Analiza danych z 10 badań oszacowała, że każda 50 gramowa porcja przetworzonego mięsa (wędliny) spożywanego codziennie zwiększa ryzyko raka okrężnicy o około 18% 34.
W Polsce w 2014 roku przeciętny Polak zjadł ogółem 73,9 kg mięsa na osobę, to jest 6,2 kg miesięcznie, 205 g dziennie.
Zgodnie z obliczeniami Komisji Europejskiej, przeciętny obywatel UE spożywa w tym roku 68,6 kg mięsa. W Stanach Zjednoczonych jest około 90 kg mięsa na osobę na rok.
Czy powinienem przestać jeść mięso?
Jedzenie mięsa ma znane korzyści zdrowotne. Wiele osób jednak spożywa je w nadmiarze. Zalecenia dotyczących zdrowia zaleca ograniczenie spożycia przetworzonego mięsa i czerwonego mięsa, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zgonu z powodu chorób serca, cukrzycy i innych chorób.
Ile mięsa można bezpiecznie spożywać?
Ryzyko wzrasta wraz z ilością spożytego mięsa, ale dane dostępne do oceny nie pozwalają na stwierdzenie, czy istnieje bezpieczny poziom.
Podsumowanie
1. Mięso w niewielkich ilościach niewątpliwie jest źródłem ważnych w diecie składników odżywczych, lecz w XXI spożywamy nadmiar mięsa
2. Wraz ze zwiększeniem spożycia mięsa wzrasta też prawdopodobieństwo zachorowania na choroby serca i nowotwory
3. Problemem w Polsce jest stosowanie antybiotyków oraz hormonów w żywieniu zwierząt, co wiąże się z chorobami i alergiami dla człowieka
4. Wątpliwe jest traktowanie zwierząt przeznaczonych na rzeź oraz same uśmiercanie
5. Niedawno naukowcy powiązali hodowlę zwierząt oraz odżywianie ludzi, mniejsze spożycie mięsa wiąże się lepszym środowiskiem
6. Nie ma jednoznacznych zaleceń dotyczących konsumpcji mięsa. Im mniej, tym lepiej.
