Co to jest masło?

Masło to produkt wysokotłuszczowy powstały w wyniku zmaślenia śmietany. Zarówno śmietanka, jak i śmietana przeznaczone do wyrobu masła powinny zawierać co najmniej 25–35% tłuszczu.

Mleko i produkty mleczne są ważnym, gęstym składnikiem odżywczym zdrowej diety ze względu na ich zdolność do dostarczania niezbędnych witamin, minerałów, makroskładników odżywczych i mikroelementów ważnych dla wzrostu, rozwoju i utrzymania tkanek.

Wartość odżywcza

  • wartość energetyczna (kcal) 716
  • tłuszcz 82 g (nasycone – 51 g, jednonienasycone – 21 g, wielonienasycone -3 g, trans – 3,3 g )
  • witamina A 2499 IU (równoważnik retinolu)
  • witamina D 60 IU
  • wapń 24 mg
  • cholesterol 215 mg

Masło składa się w 82% z tłuszczu, głównie nasyconych, dobrą wiadomością jest to, że są to zawierają sporo krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, które przynoszą wiele korzyści.

Masło składa się głównie z tłuszczów nasyconych – 51%.

KKT wykazują wiele korzyści zdrowotnych 1, 2:

  • mają działanie przeciwzapalne
  • mają działanie przeciwnowotworowe w stosunku do nowotworów jelita grubego
  • kwas kaprylowy ma potwierdzone działanie bakteriobójcze

W polskim badaniu masła odznaczały się wyższą niż tłuszcze mieszane zawartością nasyconych i krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych oraz niższą, niż tłuszcze mieszane, zawartością kwasów jednonienasyconych i wielonienasyconych 3.

Inne rodzaje substancji tłuszczowych znajdujących się w maśle obejmują cholesterol i fosfolipidy.

Tłuszcze mleczne trans – dobre trans

W przeciwieństwie do występujących tłuszczów trans w żywności przetworzonej – tłuszcze trans z mleka uważane są za korzystne dla zdrowia.

Masło jest najbogatszym źródłem pokarmowym tłuszczów trans mlecznych, z których najczęstszymi są kwas wakcenowy i sprzężony kwas linolowy (CLA) 4. CLA wiąże się z różnymi korzyściami zdrowotnymi 5.

Badania probówkowe i badania na zwierzętach wskazują, że CLA może chronić przed niektórymi rodzajami raka 678.

Karmienie szczurów dietą wysokotłuszczową zawierającą masło naturalnie wzbogacone w cis- 9, trans- 11 CLA zapobiegało hiperinsulinemii i podwyższonemu cholesterolowi HDL 10.

Masło a smażenie

Masło nie jest wskazane do dłuższego podgrzewania z uwagi na to, że w wysokiej temperaturze tworzy się rakotwórcza akroleina. Masło zawiera białka, które reagują z tłuszczem. Tworzą się kompleksy, które obniżają wartość odżywczą pokarmu. Może być używana na przykład do smażenia jajecznicy, gdzie temperatura jest niska.

Temperatura dymienia: 150°C

Lepiej wybierz masło klarowane, które ma wyższy punkt dymienia (ok. 200 °C ).

Do dłuższego smażenia wybierz masło klarowane.

Masło a choroby sercowo-naczyniowe

Wytyczne dietetyczne zalecają unikanie produktów o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych. Jednak pojawiające się dowody sugerują kardiometaboliczne zalety produktów mlecznych i tłuszczu mlecznego.

Przegląd i metaanaliza (łączących 636 000 uczestników) sugerują względnie małe lub neutralne ogólne powiązania masła ze śmiertelnością, CVD i cukrzycą. Ustalenia te nie przemawiają za tym, aby wytyczne dietetyczne kładły duży nacisk na zwiększenie lub zmniejszenie spożycia masła w porównaniu z innymi lepiej ustalonymi priorytetami dietetycznymi 11, 12.

W badaniu umiarkowane spożycie masła spowodowało wzrost całkowitego cholesterolu i cholesterolu LDL w porównaniu ze skutkami spożycia oliwy z oliwek i zwyczajowej diety. Ponadto po umiarkowanym spożyciu masła nastąpił wzrost poziomu cholesterolu HDL w porównaniu ze zwykłą dietą. Niektóre badania sugerują, żeby ograniczyć spożycie masła, kiedy masz podwyższony cholesterol 13, 14.

Zobacz: Masło czy margaryna

Masło a cukrzyca

Obecne zalecenia dietetyczne promują wzorce żywieniowe o niskiej zawartości tłuszczów nasyconych i tłuszczów trans oraz związane ze zmniejszonym ryzykiem chorób przewlekłych.

Jedzenie masła z umiarem (do 2 łyżeczek dziennie) jest bezpieczne dla osób z cukrzycą. Wybierz prawdziwe masło zamiast margaryny, wtedy zmniejszysz spożycie tłuszczów trans i będzie to miało lepszy ogólny wpływ na zdrowie serca i leczenie cukrzycy.

U zdrowych osób zbadano poziom insuliny po spożyciu masła i oliwy z oliwek. Oba produkty nie wpłynęły na wzrost insuliny 15.

Jedz masło z umiarem, ok. 2 łyżeczki dziennie.

Kilka kwasów tłuszczowych pochodzących z mleka zostało neutralnie lub odwrotnie związanych z cukrzycą typu 2 w analizach prospektywnych 16.

Zbyt dużo tłuszczów nasyconych, które zawiera masło, może przyczynić się do wzrostu cholesterolu LDL. LDL transportuje cholesterol z wątroby do komórek, a zbyt dużo cholesterolu LDL może prowadzić do gromadzenia się tłuszczu w ścianach tętnic, co zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Czy masło jest dobre dla zdrowia oczu?

Masło zawiera sporo retinolu, który w organizmie przekształca się w witaminę A. Jest najbogatszą witaminą w maśle. Jedna łyżka stołowa (14 gramów) zapewnia około 11% referencyjnego dziennego spożycia.

Badania pokazują, że krople do oczu z witaminą A są skuteczne w leczeniu suchych oczu. W rzeczywistości, jedno badanie wykazało, że dostępne bez recepty krople do oczu zawierające witaminę A były tak samo skuteczne w leczeniu zespołu suchego oka, jak droższe krople na receptę opracowane w celu odciążenia suchego oka 17.

Zagrożenia

Alergia i nietolerancja

Jeżeli masz alergię lub nietolerancję na produkty mleczne to masło również może być zagrożeniem. Mimo, że zawiera ok. 80% tłuszczu to znajdują się w nim śladowe ilości białek mleka. Z tego powodu należy ograniczyć masło, zamień je na masło klarowane, które ma 99.5% tłuszczu i nie zawiera alergizujących składników mleka.

Przy nietolerancji laktozy jest już lepiej, ponieważ mimo to, że masło zawiera niewielkie jej ilości, przy nietolerancji niewielka ilość jest dozwolona.

Tłuszcze nasycone a choroby sercowo-naczyniowe

Choroby te są jedną z głównych przyczyn śmierci na całym świecie. Wiele badań potwierdza, że wysokie spożycie tłuszczów nasyconych może zwiększyć cholesterol LDL, co jest czynnikiem ryzyka.

ALE

Coraz więcej badań udowadnia, że nie ma związku między spożyciem tłuszczów nasyconych a chorobami serca 18 19 20 a tłuszcze mleczne mogą „chronić osoby o podwyższonym ryzyku wystąpienia pierwszego zawału serca” 21, 22.

Podsumowanie

Masło to produkt mleczny o wysokiej zawartości tłuszczu, zawiera trochę witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A D E).

Jest bezpiecznym elementem diety dla większości ludzi, osoby z alergią na białka mleka powinny zrezygnować z jego spożycia, a reszta ludzi jeść je w umiarkowanych ilościach.