Napoje alkoholowe
Alkohol jest trunkiem, który towarzyszy ludzkości od wieków.
Z jednej strony ma pewne korzyści zdrowotne, ale też przynosi szkodę organizmowi.
Jest silnie uzależniającym i toksycznym płynem.
Słowo „alkohol” pochodzi od arabskiego kohl.
Słowo było pierwotnie używane do drobnego proszku wytwarzanego przez sublimację naturalnego minerału antymonu.
Był stosowany jako środek antyseptyczny i kosmetyczny. Znaczenie alkoholu zostało rozszerzone na ogólnie substancje destylowane, a następnie zwężone do etanolu 1.
Co to jest napój alkoholowy?
Jak wyżej zostało powiedziane, alkohol określa etanol.
Napój alkoholowy to trunek zawierający etanol, wytwarzany przez fermentację źródeł cukru, np. owoców, ziaren.
Krótkotrwałe i długotrwałe działanie na organizm
Już niewielkie ilości alkoholu oddziałują na organizm.
Krótkoterminowe działanie alkoholu może obejmować zatrucie i odwodnienie, utratę świadomości, amnezję i zmiany w ośrodkowym układzie nerwowym, depresji, przy wyższych dawkach.
Błony komórkowe są wysoce przepuszczalne, więc gdy alkohol znajduje się we krwi, może rozproszyć się do niemal każdej komórki w ciele.
Zjedzenie kalorycznego posiłku spowolni wchłanianie alkoholu 2.
Długoterminowe działanie alkoholu może obejmować alkoholizm, zmiany w metabolizmie wątroby oraz zmiany w mózgu.
Alkohol stymuluje produkcję insuliny, co przyspiesza metabolizm i może powodować niski poziom cukru we krwi, powodując drażliwość a nawet śmierć dla diabetyków.
Może spowodować śmierć pośrednią – przez wymioty, kiedy człowiek jest nieprzytomny.
Ile kalorii jest w alkoholu?
Alkohol to dodatkowe kalorie w diecie. Jest dosyć kalorycznym produktem 1 g dostarcza 7 kcal, tłuszcz – 9 kcal, białko i węglowodany 4 kcal.
Warto wiedzieć, jaka jest kaloryczność najpopularniejszych rodzajów alkoholi.
Alkohol Kalorie w 100 g Zawartość alkoholu
Likier kawowy 326 26%
Absynt 295 70%
Gin 262 45%
Whiskey 250 43%
Wódka 231 40%
Rum 231 40%
Teqila 220 40%
Brandy 207 40%
Martini 207 18%
Pina colada 174 16%
Sake 134 15%
Wino czerwone 85 12%
Wino białe 81 12%
Piwo 43 4,5%
Z tabeli można wywnioskować, że im wyższa zawartość alkoholu, tym więcej kalorii zawiera.
Najwięcej kalorii ma likier kawowy, to zapewne ze względu na zawartość cukru w trunku. Najmniejszą kalorycznością w 100 g cechuje piwo – tylko 43 kcal. Jednak to może być mylne, gdyż piwa pije się dużo większych ilościach niż inne alkohole.
Pół litrowy kufel może dostarczyć 215 kalorii.
Umiarkowane picie wiąże się ze zmniejszonym przyrostem masy ciała 3, 4, podczas gdy intensywne picie wiąże się ze zwiększeniem masy ciała 5.
Badanie wykazały, że regularne picie piwa i napojów spirytusowych może zwiększyć masę ciała 6, a wina zmniejszyć 7.
Umiarkowane picie wiąże się ze zmniejszonym przyrostem masy ciała, podczas gdy intensywne picie wiąże się ze zwiększeniem masy ciała.
Metabolizm i choroba wątroby
Wątroba jest narządem do metabolizowania m.in. alkoholu.
Przewlekłe i nadmierne spożywanie alkoholu powoduje szerokie spektrum uszkodzeń wątroby, z których najbardziej charakterystycznymi są stłuszczenie, zapalenie wątroby i zwłóknienie/marskość 8.
Uszkodzenie wątroby rozwija się u 90% tych, którzy piją więcej niż 16 g alkoholu dziennie i jest zwykle bezobjawowy i odwracalny 9.
Niebezpieczeństwo lub bezpieczeństwo spożywania alkoholu
Uzależnienie
Problemy z alkoholem nadal stanowią problem zdrowotny na całym świecie. Szkodliwe nadużywanie alkoholu prowadzi do 2,5 miliona zgonów rocznie na całym świecie 10.
Rozwój uzależnienia jest złożonym i dynamicznym procesem. Wiele czynników neurobiologicznych i środowiskowych wpływa na motywację do picia 11, 12, 13:
– zdrowie psychIczne
– środowisko społeczne
– historia rodziny
– geny
Z badań wynika, że skłonność (genetyczna składowa) do alkoholizmu wynosi około 50% 14, ale wszystkie czynniki są ważne.
Alkoholizm zaczyna się od regularnego spożywania alkoholu. Chorobę definiuje się tak, że kiedy alkohol powoduje problemy w życiu codziennym, to wtedy zaczyna się alkoholizm.
Zasadnicze cechy uzależnienia to:
– utrata kontroli nad konsumpcją
– obsesyjne myślenie o alkoholu
– kontynuacja jego spożywania, mimo wiedzy o negatywnych skutkach zdrowotnych i społecznych 15, 16
CIEKAWOSTKA
Etanol jest metabolizowany głównie w wątrobie przez dehydrogenazy alkoholowe (ADH) do aldehydu octowego, który jest następnie przekształcany w octan przez dehydrogenazy aldehydowe (ALDH)
Około 45% wschodnich Azjatów (Japończycy, Chińczycy, Koreańczycy) są nosicielami allelu ALDH2, który koduje nieaktywny enzym ALDH2. Po spożyciu niewielkich ilości alkoholu przez te osoby toksyna acetaldehyd szybko gromadzi się, co powoduje bardzo nieprzyjemny „flushing syndrome” (zaczerwienienie twarzy, tachykardia, pocenie się, bóle głowy, nudności), potocznie zwany „blaskiem azjatyckim” lub „azjatyckim rumieńcem” 17.
Działanie neurologiczne
Napoje alkoholowe zawierają psychoaktywny etanol o działaniu rozluźniającym i euforycznym. Skutki upojenia alkoholowego odbywają się w dwojaki sposób.
Początkowe uczucie odprężenie i żywiołowość, potem może nastąpić kac, zmęczenie i depresja, wymioty i utrata przytomności w przypadku wyższych dawek 18, 19.
Długotrwałe picie alkoholu i alkoholizm mogą mieć poważny wpływ na funkcjonowanie całego układu nerwowego, szczególnie mózgu.
Efekty te obejmują zmiany w emocjach i osobowości, a także zaburzenia percepcji, uczenia się i pamięci 20.
Nadmiar alkoholu powoduje zanik komórek i skurcz mózgu.
Obserwacje dostarczyły dowodów na występowanie nieprawidłowości w mózgu u alkoholików, takich jak atrofia (zanik) komórek nerwowych i skurcz mózgu.
Zaburzenia neurologiczne mogą również wynikać z niedoboru witamin i chorób wątroby, dwóch problemów zdrowotnych, które często występują z alkoholizmem.
Ale jest też dobra strona spożywania alkoholu.
Umiarkowane picie wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem demencji, szczególnie u osób starszych 21.
Cukrzyca
Alkohol jest uważany za czynnik zwiększający ryzyko wystąpienia cukrzycy, udokumentowano to w podanym przeglądzie badań 22.
Ale istnieje wiele innych dowodów, które temu zaprzeczają.
Picie alkoholu z umiarem wydaje się zmniejszać oporność na insulinę, pomagając zwalczać główne objawy cukrzycy 23.
Istnieje badanie, które udowadnia, że umiarkowane spożycie alkoholu obniża ryzyko cukrzycy typu 2 24.
Zmniejsza ryzyko nawet o 30%, podczas gdy nie obserwuje się zmniejszenia ryzyka u konsumentów spożywających >48 g alkoholu/dobę 25.
Picie około 15 gramów dziennie łagodzi związek między ładunkiem glikemicznym a występowaniem cukrzycy typu 2 26.
Pamiętaj! Intensywne picie i upijanie się może to ryzyko zwiększyć 27.
Nadciśnienie
Ciężkie spożycie alkoholu wiąże się z nadciśnieniem tętniczym.
Spożywanie mniej niż 20 gramów dziennie nie wiązało się z nadciśnieniem incydentalnym, w porównaniu z osobami niepijącymi odsetek ten był wyższy dla kobiet spożywających od 20 do 34 gramów dziennie (około 2-3 napoje), a nawet wyższy dla kobiet spożywających 35 lub więcej gramów dziennie 28.
Choroba serca i choroby układu naczyniowego
Udary i zawały serca to jedna z najczęstszych przyczyn śmierci na świecie.
Związek między alkoholem a chorobą sercowo-naczyniową jest złożony i wydaje się zależeć od kilku czynników.
Badania nie są jednoznaczne, jednak większość wysuwa następujące wnioski:
– umiarkowane spożywanie alkoholu wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, a duże spożycie alkoholu zwiększa ryzyko 29, 30, 31.
– wśród kobiet w średnim wieku umiarkowane spożycie alkoholu zmniejsza ryzyko choroby wieńcowej i udaru niedokrwiennego, ale może zwiększać ryzyko krwotoku podpajęczynówkowego 32.
Nowotwory
Chociaż umiarkowane spożycie alkoholu może zmniejszyć ryzyko cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych, nawykowe spożywanie alkoholu wiąże się z wyższym odsetkiem niektórych nowotworów.
Spożywanie alkoholu jest czynnikiem ryzyka nowotworów jamy ustnej, gardła, okrężnicy, piersi, sutka, krtani, przełyku i wątroby 33, 34, 35.
Oraz z wyższym ryzykiem nowotworu żołądka, trzustki, płuc i pęcherzyka żółciowego 36, 37, 38, 39.
Umiarkowane picie zwiększa poziomy hormonów steroidowych i może zakłócać metabolizm folianów, co może być związane z kilkoma postaciami nowotworów, np. piersi i jelita grubego 40.
Związek tych nowotworów z lekkim lub umiarkowanym piciem nie jest jednoznaczna. W jednym z badań, wywnioskowano, że umiarkowane picie alkoholu wiąże się z minimalnie zwiększonym ryzykiem występowania nowotworów 41.
Nawet umiarkowane picie alkoholu może zwiększać ryzyko niektórych nowotworów.
W porównaniu z niepijącymi, kobiety, które spożywały 30 lub więcej gramów dziennie, miały 1,79 razy większe prawdopodobieństwo hiperplastycznego polipa okrężnicy i odbytu, co stanowi wskaźnik wysokiego ryzyka dla raka jelita grubego 42, 43.
Ustalono, że kobiety spożywające więcej niż 1 napój alkoholowy dziennie miały o 60% większe ryzyko zachorowania na nowotwór sutka niż abstynenci 44.
Gęstość kości
Przewlekłe nadużywanie alkoholu wiąże się z niską gęstością kości i wysokim ryzykiem złamań.
Umiarkowane spożycie alkoholu może pomóc w utrzymaniu gęstości kości u kobiet po menopauzie przez zwiększenie endogennych estrogenów lub przez wydzielanie kalcytoniny (odgrywa rolę w gospodarce wapnio-fosforanowej).
Kobiety, które spożywały 10 lub więcej gramów dziennie, miały wyższe gęstości kości w odcinku lędźwiowym niż kobiety zgłaszające brak spożycia alkoholu 45.
Który alkohol wydaje się być najkorzystniejszy dla zdrowia?
Jak wyżej zauważyliśmy, każdy alkohol jest wysokokaloryczny. Im więcej alkoholu, tym bardziej organizm odczuwa jego skutki. A więc ważniejsze jest to, ile pijesz, a mniej ważne jaki rodzaj alkoholu.
Pomimo to, niektóre rodzaje wydają się być korzystniejsze dla zdrowia człowieka.
Nikogo chyba nie zaskoczę, jeżeli powiem, że czerwone wino jest najlepszym wyborem.
A to za sprawą licznych przeciwutleniaczy.
Uważa się, że składniki antyoksydacyjne spowalniają postęp miażdżycy ze względu na ich zdolność do hamowania szkodliwych procesów oksydacyjnych 46, 47.
Najbardziej znane przeciwutleniacze to resweratrol i kwercetyna mają właściwości kardioprotekcyjne 48.
Regularne podawanie umiarkowanych ilości czerwonego wina, wiąże się z ochronnym działaniem na układ sercowo-naczyniowy 49.
Podsumowanie
Alkohol towarzyszy ludzkości od wielu wieków i pewnie jeszcze długo będzie przy różnych okazjach królował.
Większość badań pokazuje, że umiarkowane, czyli około 10-15 g alkoholu dziennie:
– 30 ml wódki 40%
– 100 ml wina 12% to tyle samo co 10 g czystego alkoholu
– 250 ml piwa 5%
Taka ilość dziennie wydaje się być bezpieczna. Może pomagać w regulacji poziomu cukru we krwi, gęstości kości, korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy.
Są też negatywne strony, większość badań pokazuje, że alkohol zwiększa zachorowanie na nowotwory oraz może zwiększać masę ciała.
Alkohol to uzależniająca substancja, więc łatwo popaść w nałóg, a później może wynikać wiele problemów społecznych i zdrowotnych.
Podsumowując, sporadyczne spożywanie czerwonego wina może przynieść nam korzyści zdrowotne, inne alkohole powinniśmy pić okazjonalnie lub w ogóle unikać.
