Żywność ekologiczna, bio, organic – czy warto?
Popyt na żywność ekologiczną gwałtownie wzrósł w ciągu ostatnich 25 lat w wielu krajach rozwiniętych w Europie, Ameryce Północnej i Azji / Oceanii.
Pojęcie żywność ekologiczna, BIO, organic odnosi się do produktów bez użycia sztucznych chemikaliów, hormonów, antybiotyków lub GMO.
To zainteresowanie jest spowodowane postrzeganiem przez konsumentów, że rolnictwo ekologiczne zapewnia zrównoważenie środowiskowe, różnorodność biologiczną, dobrostan zwierząt oraz korzyści w zakresie jakości i bezpieczeństwa żywności w porównaniu do intensywnego rolnictwa konwencjonalnego 1.
Dowody naukowe potwierdzają powyższe dwa stwierdzenia. Co ciekawe, średnio rolnictwo ekologiczne zwiększyło bogactwo gatunków o około 30% 2, 3.
Istnieją kontrowersje naukowe, czy i w jakim stopniu, metody produkcji ekologicznej skutkują na jakość i bezpieczeństwo żywności oraz na zdrowie ludzkie 4, 5, 6.
W związku z tym warto zastanowić się, czy rzeczywiście warto wybierać żywność ekologiczną, bio, organic?
W poniższym tekście słowo ekologiczny będzie oznaczało, że mówię o wszystkich 3 wyrażeniach.
Zalety żywności ekologicznej
Żywność ekologiczna może zawierać więcej składników odżywczych niż żywność z gospodarstwa konwencjonalnego
W 343 recenzowanych publikacjach, których wyniki są statystycznie istotne, stwierdzono, że stężenia szeregu przeciwutleniaczy, takich jak polifenole (fenole, flawanony, stylbeny, flawony, flawonole i antocyjany), są znacznie wyższe w uprawach ekologicznych/produktach 7 oraz mają niższe stężenia potencjalnie szkodliwego, toksycznego metalu – kadmu 8, 9.
Wiele z tych związków było wcześniej powiązanych ze zmniejszonym ryzykiem chorób przewlekłych, w tym chorób sercowo-naczyniowych i neurodegeneracyjnych oraz niektórych nowotworów, w interwencji dietetycznej i badaniach epidemiologicznych.
ALE
W badaniu kohortowym, w którym wzięło udział 623 080 kobiet w Wielkiej Brytanii koncentrujący się na zachorowalności na nowotwory u kobiet w średnim wieku. Wykazało, że istnieje słabe powiązanie między spożyciem żywności ekologicznej i zmniejszoną częstością występowania chłoniaka nieziarniczego, badanie trwało 7 lat 10.
Jeżeli chodzi o mięso zwierząt, istnieje niewiele dowodów i nie jest obecnie możliwe oszacowanie różnic w składzie mineralnym i potencjalnym wpływie na zdrowie ludzi 11.
Żywność ekologiczna może mieć wpływ korzystniejszy profil lipidowy
Mięso ekologiczne (wołowina, jagnięcina i wieprzowina) miało podobny poziom nasyconych kwasów tłuszczowych (KT), niższy poziom jednonienasyconych KT i wyższe stężenia wielonienasyconych KT w porównaniu z tradycyjnym mięsem. Autorzy tego badania podkreślają, że ilość próbek mięsa w tym badaniu ograniczona 12.
Naukowcy wykazywali niższą częstość występowania nadciśnienia, cukrzycy typu 2, hipercholesterolemii (zarówno u mężczyzn jak i kobiet) oraz choroby sercowo-naczyniowej (u mężczyzn) 13 u osób żywiących się produktami eko, ale częściej deklarowano historię raka 14. Autorzy podkreślają, że wyniki badań trzeba brać z poprawką.
Żywność ekologiczna sprzyja niższemu ryzyku otyłości
Badanie około 54 000 dorosłych francusko-belgijskiej grupy Nutrienet-Sainté donosi, że konsumenci regularnie spożywający żywność ekologiczną mieli znacznie niższe ryzyko nadwagi lub otyłości 15.
ALE
Związek pomiędzy spożyciem żywności ekologicznej a nadwagą/otyłością zmniejszył się również, gdy dane zostały skorygowane o wiek, aktywność fizyczną, wykształcenie, palenie tytoniu, spożycie energii, restrykcyjną dietę i przestrzeganie publicznych wytycznych żywieniowych. Badanie należy interpretować ostrożnie i nie wysuwać pochopnych wniosków 16.
Mniejsze zachorowania na alergie i atopowe zapalenie skóry
U dzieci w kilku badaniach stwierdzono niższą częstość występowania alergii i/lub choroby atopowe w rodzinach mieszkających na wsiach w gospodarstwach rolnych. Lecz przyczyną może być nie tyle jedzenie, ale ogół naturalnego środowiska 17, 18.
Niektóre badania nie wykazywały różnic
Przegląd 55 badań nie wykazał różnic w zawartości składników odżywczych w uprawach organicznych w porównaniu z uprawami konwencjonalnymi, z wyjątkiem niższych poziomów azotanów w produktach ekologicznych 19.
W badaniu 33 mężczyzn spożywało dietę opartą na roślinach. Obserwacje nie wykazały żadnego wpływu systemu produkcyjnego na całkowite spożycie lub biodostępność cynku i miedzi lub stan karotenoidów w osoczu 20, 21.
Ekologiczna uprawa nie wpłynęła na zawartość większości odżywczych korzystnych związków, z wyjątkiem związków fenolowych 22.
Przeanalizowano 17 badań na ludziach i 223 badania na substancjach odżywczych i zanieczyszczeniach w żywności. Przegląd wykazał, że żywność produkowana ekologicznie nie jest bogatsza w witaminy i minerały niż artykuły spożywcze produkowane konwencjonalnie 23.
Jak żywność ekologiczna wpływa na zdrowie ogółem?
Wpływ na zdrowie ludzi jest niejasny 24.
Istnieje niewiele badań na ten temat w porównaniu z innymi tematami epidemiologii żywieniowej 25.
W dostępnej literaturze (2012 r.) brakuje mocnych dowodów na to, że żywność ekologiczna jest znacznie bardziej odżywcza niż żywność konwencjonalna. Spożywanie żywności ekologicznej może zmniejszyć narażenie na pozostałości pestycydów i bakterie odporne na antybiotyki 26.
Z systematycznego przeglądu z 2010 r. dostępnego piśmiennictwa wynika, że brakuje dowodów na skutki zdrowotne związane z odżywianiem, które wynikają z konsumpcji ekologicznej żywności 27, 28.
Trudno jest zdobyć dowody na korzyści z żywności ekologicznej.
Co prawda, badania na zwierzętach jak również badania in vitro wykazały wyraźne wskazanie na korzystny wpływ ekologicznej żywności ekstraktów w porównaniu z konwencjonalnymi. Lecz brakuje dowodów wpływu na ludziach 29.
Faktem jest, że konsumenci, którzy regularnie kupują żywność ekologiczną, wybierają więcej warzyw, owoców, produktów pełnoziarnistych i mniej mięsa. Są również bardziej aktywni fizycznie i rzadziej palą 30.
Dlatego też trudno jest zdobyć dowody potwierdzające korzystne działanie samej żywności ekologicznej.
Oznaczenie „euroliść”
Zgodnie z obowiązującym prawem w Unii Europejskiej (Rozporządzenie Rady nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r) i Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r) określenia: ekologiczny, organiczny i bio (biologiczny) odnoszą się do produktów, które powstają dokładnie w tym samym systemie jakości.
Produkty ekologiczne wyprodukowane w Unii Europejskiej mają poniższe oznaczenie:
Listek oznacza, że żywność jest w <95% jest:
– niemodyfikowana genetycznie
– bez sztucznych nawozów
– bez chemicznych środków ochrony roślin
Nazwy bio, organic czy eko to słowa zastrzeżone. Nie można tak po prostu stosować ich na opakowaniu.
Jakie nazwy nie określają żywności eko, bio, organic:
- określenie miejsca sprzedaży mianem ekobazaru, sklepu ekologicznego lub ze zdrową żywnością nie przesądza o tym, że oferowana w nim będzie wyłącznie żywność ekologiczna
- sam wygląd tego nie zapewnia
- określenia: ekologicznie czystych rejonów, ze zdrowego serca Mazur, z naturalnych źródeł, z nietkniętych ostępów puszczy
Gwarancją jest wyłącznie odpowiednie oznakowanie, które znajdziesz na opakowaniu.
Podsumowanie
Co możemy powiedzieć na pewno: żywność ekologiczna zapewnia niższą ekspozycję na pozostałości pestycydów niż w przypadku żywności produkowanej konwencjonalnie, ale jej wpływ na zdrowie ludzi nie jest jasny.
Część badań wskazuje na korzyść żywności ekologicznej, w tym wskazanie korzystnych skutków zdrowotnych.
Porównania są skomplikowane, ponieważ spożycie żywności ekologicznej jest silnie skorelowane z kilkoma wskaźnikami zdrowego stylu życia i „najlepszymi praktykami” konwencjonalnego rolnictwa, często bardzo zbliżonymi do ekologicznych.
Żywność ekologiczna ma 31:
– wyższe stężenie związków fenolowych w roślinach, poziom reszty związków jest sprzeczny
– niższe stężenia kadmu i mniej pestycydów (nawet 4-krotnie) w roślinach
– organiczne mięso, mleko i produkty mleczne zawierają w przybliżeniu wyższe stężenia pożądanych kwasów tłuszczowych omega-3
Żywność konwencjonalna ma:
– mleko ma odpowiednio wyższe stężenia jodu i selenu
– uprawy konwencjonalne mają również odpowiednio wyższe stężenia białka, azotu, azotanu, azotynów; zwiększone spożycie tych związków zostało powiązane zarówno z pozytywnym, jak i negatywnym wpływem na zdrowie
– oba rodzaje żywności mają podobną ilość nasyconych kwasów tłuszczowych i jednonienasyconych kwasów tłuszczowych
Wpływ na zdrowie żywności ekologicznej nie jest jednoznacznie udokumentowany.
Jeżeli zdecydujesz się na zakup żywności eko, bio, organic dowiedz się jak to robić z rzetelnego źródła UOKiK:
https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=12061
