Substancje słodzące takie jak aspartam, stewia czy ksylitol są zamiennikami cukru. Nierzadko są one znacznie słodsze niż najczęściej spożywany cukier buraczany czy trzcinowy. Jak wskazują niektóre badania, spożycie słodzików, zamiast cukru może wpływać na postrzeganie smaku napoju czy posiłku. Zatem, jak słodziki wpływają na nasze samopoczucie po jedzeniu?
Po co stosujemy substancje słodzące?
Jak pokazują dane epidemiologiczne, jednym z największych wyzwań ludzkości jest ogromny wzrost osób z wysoką masą ciała. Jak wskazują dane Światowej Organizacji Zdrowia z 2022 już co 8. osoba na świecie cierpi z powodu otyłości. W konsekwencji wyzwaniem staje się nie tylko nadmierna masa ciała, ale także szereg powikłań zdrowotnych z jakimi wiąże się otyłość. Jak wskazują badania zbyt wysoka masa ciała to przewlekłych stan zapalny w organizmie, a także zaburzenie gospodarki węglowodanowej i hormonalnej. Osoby otyłe częściej chorują na cukrzycę typu 2, insulinooporność, choroby nowotworowe czy choroby układu krążenia.
Jak wskazują specjaliści zalecane jest ograniczenie spożywania posiłków i napojów z dodatkiem cukru. Szczególną uwagę należy zwrócić na słodzone napoje gazowane, które są często spożywane bez kontroli przez dzieci i młodzież, a przez to także mogą być jednym z czynników rozwoju otyłości. Z tego względu, aby ograniczyć nadmierną podaż cukru, sacharozę w napojach zastępuje się substancjami słodzącymi. Pozwalają one nie tylko nadal odczuwać słodki smak, ale nie dostarczają kalorii lub dostarczają ich znacznie mniej.
Czy słodziki smakują tak samo jak cukier?
Podstawową wartością jaką niosą za sobą substancje słodzące, jest zdolność do nadawania smaku słodkiego produktom spożywczym. Dobry słodzik to taki, którego poziom słodkości będzie zbliżony do klasycznego cukru spożywczego. Ponadto substancje słodzące nie mogą być szkodliwe dla organizmu ludzkiego. Na możliwość ich wykorzystania w przemyśle wpływa także to jak zachowują się pod wpływem działania różnych czynników np. podwyższonej temperatury czy kwaśnego pH. Jednakże nadal, bezpieczeństwo i poziom słodkości, stanowią podstawowe kryterium doboru substancji słodzących. Zgodnie z poniższą tabelą można zauważyć, że wiele słodzików jest tak naprawdę zdecydowanie słodsza, niż klasyczny cukier spożywczy.
Porównanie poziomu słodkości wybranych substancji słodzących względem sacharozy (cukier spożywczy)
Porównywany składnik Odczuwany poziom słodkości
| Porównywany składnik | Odczuwany poziom słodkości |
| Sacharoza | 1 |
| Aspartam | 200 |
| Glikozydy stewiolowe | 300 |
| Acesulfam K | 200 |
| Ksylitol | 1 |
| Erytrytol | 0,8 |
| Sacharyna | 500 |
Co ciekawe, konsumenci spożywający napoje z dodatkiem słodzika często są w stanie rozpoznać to, że produkt nie zawiera klasycznego cukru spożywczego. Dodatkowo niektóre słodziki w wyższych stężeniach mają dodatkowe elementy smakowe np. smak gorzki przy wyższych stężeniach. Zatem czy świadomość spożywania substancji słodzącej, zamiast cukru, wpływa na nas pozytywnie czy negatywnie?
Jak spożywanie słodzików wpływa na nasze samopoczucie?
Wśród osób, które najczęściej sięgają po napoje z dodatkiem słodzików są konsumenci, którzy najczęściej celowo ograniczają spożywane kalorie. Nierzadko jest to spowodowane chęcią redukcji masy ciała. W takiej sytuacji świadomość spożywania napoju „bez kalorii” może wpływać korzystnie na nasze samopoczucie, zwłaszcza, jeśli naszym celem jest redukcja spożycia cukru. Takie podejście znajduje również swoje poparcie w wytycznych Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością, gdzie eksperci wskazują, że zastosowanie słodzików może być jednym z elementów redukcji masy ciała. Jak jednak podkreślają specjaliści, istotne jest, aby rezygnacja czy ograniczenie cukru nie było jedyną zmianą jakiej się podejmujemy. Ważne jest zarówno włączenie regularnej aktywności fizycznej, jak i przestrzeganie diety o zmniejszonej podaży kalorii ogółem.
Z drugiej strony w kontrze do tego stoją badania, które wykazują, że spożywanie napojów ze substancjami słodzącymi nie jest związane, ani z redukcją masy ciała, ani z poprawą nawyków żywieniowych. Jest to związane z tym, że spożywanie słodkich produktów, które zostały posłodzone słodzikiem, a nie cukrem, teoretycznie nie ma konsekwencji. W rezultacie, jeśli nie zastanawiamy się nad jakością naszej diety, możemy spożywać kalorie w nadmiernej ilości z innych produktów spożywczych, a ponadto przyzwyczajamy się do smaku słodkiego. Co więcej co raz częściej wskazuje się, że substancje słodzące mniej efektywnie pobudzają hormony przewodu pokarmowego odpowiedzialne za odczuwanie sytości.
Zatem to co kluczowe, to fakt jak wygląda nasza dieta ogółem. Obecnie nadal brakuje dokładnych badań na temat spożywania słodzików i ich bezpośredniego wpływu na samopoczucie czy odczuwany smak. Potencjalnie fakt rezygnacji z cukru może być korzystny dla dobrostanu psychicznego. Z drugiej strony zauważa się, że częste spożywanie słodkich posiłków czy napojów (zarówno z cukrem, jak i słodzikami) zwiększa poziom słodkości, który jest satysfakcjonujący. Osoby, które regularnie i często spożywają słodziki mogą wymagać wyższego poziomu słodkości, aby odczuwać pożądaną przyjemność z posiłków. Jednocześnie nie oznacza to, że spożywanie cukru może być lepsze, niż słodzików. Oznacza to, że należy zadbać o swoją dietę ogółem i ograniczać spożycie słodkich napojów i produktów, bez względu na składnik słodzący.
Bibliografia:
- Światowa Organizacja Zdrowia. Obesity and overweight. Publikacja z dnia 01.03.2024, dostęp online.
- E. Wierzbicka. „Słodziki” – aspekty żywieniowe i zdrowotne. WSZECHNICA ŻYWIENIOWA SGGW, maj 2014.
- M. Olszanecka – Glinianowicz i wsp. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością, Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, Instytutu Żywności i
Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących. Nutrition, Obesity & Metabolic Surgery; 2019:1:6.
- Green E, Murphy C. Altered processing of sweet taste in the brain of diet soda drinkers. Physiol Behav. 2012 Nov 5;107(4):560-7.
- Swithers SE. Artificial sweeteners produce the counterintuitive effect of inducing metabolic derangements. Trends Endocrinol Metab. 2013 Sep;24(9):431-41.
