Na SGGW odbywają się wykłady w ramach Wszechnicy Żywieniowej. W tym roku tematem jest przewód pokarmowy i mikroflora jelitowa. Cykl odbywa się co miesiąc w roku akademickim. Wykłady prowadzone są przez wykładowców Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji.
Zobacz wszystkie wykłady z tego cyklu:
STRESZCZENIE: JAKIE DROBNOUSTROJE ZASIEDLAJĄ PRZEWÓD POKARMOWY CZŁOWIEKA?
EPIDEMIA PRÓCHNICY. CO ROBIĆ, BY JEJ ZAPOBIEC?
STRESZCZENIE: PROBIOTYKI, PREBIOTYKI I ŻYWNOŚĆ PROBIOTYCZNA
Mikroflora przewodu pokarmowego a zdrowie człowieka
W układzie pokarmowym człowieka znajduje się około 2 kg drobnoustrojów!
Zadaniem mikroogranizmów jest m.in. wzbogacanie organizmu człowieka w witaminy: K, z grupy B (B1, B 6, B12, kwas foliowy), pełnią ważną funkcję w metabolizmie (trawią elementy błonnika, które człowiek nie może metabolizować).
Podczas tego metabolizmu wytwarzane są krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, np. kwas masłowy, który jest pokarmem dla komórek nabłonka. Powoduje syntezę mucyny, która jest ważnym składnikiem śluzu wyściełającego cały przewód pokarmowy, uszczelnia go. Generuje powstawanie specjalnych białek przeciwbakteryjnych, produkowanych przez komórki nabłonka (funkcja immunologiczna), biorą udział w regulacji ilości bakterii przylegających do nabłonka.
Naturalna mikroflora hamuje działanie substancji mutagennych, kancerogennych (np. heterocykliczne aminy z czerwonego mięsa).
Uaktywniają system immunologiczny.
Mikroflora przeprowadza w formę aktyną np. fitoestrogeny.
Badanie: U kobiet z menopauzą podawano związki soi z fitoestrogenami i okazało się, że działają na azjatki,a w mniejszym stopniu działają na europejki. Dlaczego? Ponieważ mają inne mikroflory.
Nieswoiste zapalenia jelit – 2 najpopularniejsze choroby
– wrzodziejące zapalenie jelita – dolne odcinki układu pokarmowego, dotyczy śluzówki
– choroba Leśniowskiego – Crohna – może obejmować cały układ pokarmowy, ale najczęściej zmiany zachodzą w dolnych odcinkach układu pokarmowego
Choroby o podłożu autoimmunologicznym, charakteryzują się wieloletnim przebiegiem. W 1/4 przebiegają w wieku dziecięcym, większość w wieku dorosłym (20-40). W Polsce choruje kilkadziesiąt osób, coraz częściej identyfikowane są objawy.
OBJAWY: silne bóle brzucha, podwyższona temperatura, przewlekła biegunka, obecność śluzu i krwi w stolcu, zaburzenia wchłaniania.
Co wpływa na zapadalność na ww. choroby?
– poprawa warunków sanitarnych
– mniejsza ekspozycja na infekcje bakteryjne i pasożytnicze
Największa zapadalność w Skandynawii, najmniejsza w Europie wschodniej.
Mniejszy kontakt z drobnoustrojami w dzieciństwie, co powoduje upośledzony rozwój układu immunologicznego.
Przyczyny dysbiozy, czyli zmiany układu mikroflory przewodu pokarmowego:
– zmiana diety
– zmiana funkcjonowania układu immunologicznego
– sprzyjają choroby, takie jak: cukrzyca, otyłość, choroby serca, alergie, nowotwory
– antybiotykoterapia
Aby odbudować mikroflorę potrzeba od kilku miesięcy nawet do 2 lat. Niektórzy badacze uważają, że nigdy nie odbudujemy flory jelitowej z czasu sprzed podania antybiotyku, co wiąże się z obniżeniem odporności.
Po podaniu antybiotyku wzrastają szczepy bakterii oporne na antybiotyki, zmniejszając ilość bakterii wrażliwych. Bakterie oporne, rozrastając się, przekazują geny innym bakteriom, stając się oporne nierzadko na inne antybiotyki nawet niezwiązane z podanym wcześniej.
Flora jelitowa przed i po antybiotykoterapii
Korzystne: Firmicutes
Niekorzystne: Proteobacteria
Zaburzenia w chorobach zapalnych jelit?
1. Zmiana proporcji bakterii (gram dodatnich i gram ujemnych)
np. wzrost z 1% E. coli do 50%; tą bakterie uważa się za czynnik chorobotwórczy w zapalenia jelit
2. Obniża się poziom białek przeciwbakteryjnych, rośnie liczba bakterii chorobotwórczych
3. Mniejsza różnorodność bakterii
Im bardziej różnorodna mikroflora w przewodzie pokarmowym, tym więcej korzyści dla organizmu.
CZĘŚĆ 2
Wpływ mikrobioty na choroby wątroby
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – charakteryzuje się gromadzeniem dużych ilości tłuszczu w komórkach wątroby.
Najczęściej chorują osoby otyłe oraz osoby z cukrzycą typu 2.
Stan zapalny wątroby przechodzi w marskość wątroby.
Czynniki zapalne:
– zaburzenia gospodarki lipidowej (insulinooporność, cukrzyca) -> fruktoza, tłuszcz
– uszkodzenie bariery jelitowej -> przechodzenie toksyn -> stres oksydacyjny
– przerost mikroflowy w jelicie cienkim
– Helicobacter pyroli
Mikrobiota a zaburzenia profilu lipidowego
Dotyczy 60% populacji dorosłej Polski. Polacy mają podwyższony cholesterol całkowity, cholesterol LDL i trójglicerydy.
Nieprawidłowa mikrobiota sprzyja zaburzeniom lipidowym. Modulacja diety jest skuteczną terapią leczenia takich zaburzeń.
Prawidłowa mikroflora pomaga zmniejszać stężenie cholesterolu całkowitego. Bakterie wychwytują cholesterol z treści jelitowej, wbudowują go w swoje ściany komórkowe.
Mikrobiota a zaburzenia układu krążenia
Polacy najczęściej umierają na te schorzenia. 3/4 osób po 60. r.ż. chorują na zaburzenia układu krążenia.
Mikrobiota wpływa na miażdżycę. Osoby, które nie miały miażdżycy, posiadały prawidłową mikroflorę.
Ciśnienie podobnie.
Mikrobiota a otyłość
25% populacji Polski jest otyła. 5 miejsce w skali Europy.
WHO uznała za najgroźniejszą chorobę przewlekłą, nieleczona prowadzi do różnych chorób.
Na otyłość wpływa wiele czynników: środowisko, genetyka (130 genów), mikrobiota.
W porównaniu do lat 80. spożywamy o 20% więcej jedzenia. Głównie ze względu większych porcji.
Już w życiu płodowym programuje się otyłość. Co więcej możemy modulować geny odpowiednim żywieniem już podczas ciąży.
Niezwykle ważny jest rozwój mikroflory od chwili poczęcia do 6-7 roku życia, kiedy to stabilizuje się. Niestety wiele czynników może zachwiać równowagę jelitową.
Przyjmowanie antybiotyków przez matkę w ciąży w 2 i 3 trymestrze może zwiększyć zachorowanie na otyłość nawet 80%, cesarskie cięcie może zwiększyć zachorowanie na otyłość o 40 %, później do 1. r.ż.
Niska zawartość błonnika spożywana przez matkę w ciąży może spowodować większą ilość bakterii Bacterioides Fragilis u dzieci w pierwszym miesiącu życia wiąże się z wyższym BMI w wieku 10 lat. (2015)
W badaniu przeprowadzonych na ludziach przeszczepiono korzystna mikroflorę, co spowodowało jej rozrost i obniżenie masy ciała. Dieta niskokaloryczna zwiększa wzrost korzystnych bakterii Bacteriodetes, a dieta wysokotłuszczowa indukuje powstawanie insulinooporności.
Wzrost o 20% bakterii Firmicutes zwiększa prawdopodobnieństwo otyłości.
Co było pierwsze otyły mikrobiom czy otyły człowiek? Otyłość to skutek czy przyczyna zmieniania mikrobiomu?
Przeprowadzono badanie, gdzie zwierzęta karmiono dietą normalną i dietą wysokotłuszczową. Zaobserwowano otyłość w tej drugiej grupie.
Wnioski: Środowisko i dieta jest również ważna w rozwoju otyłości
Możemy wpływać na stan otyłości niezależnie jaki mamy mikrobiom.
Kaloryczność posiłków jest ważna, ale mikrobiom może nam dostarczać nawet od 80 do 200 kcal na dobę!
Dieta wysokobiałkowa i niskowęglowodanowa obniżają ilość bakterii Bifidobacterium (korzystnych).
Istnieją 2 teorie zmiany mikrobioty:
– dieta wysokotłuszczowa
– magazynowanie nadmiaru węglowodanów (wyprodukowane krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe w nadmiarze)
Mikroflowa a zaburzenia psychiczne (mało wiadomości w świecie naukowym)
Mikroflora komunikuje się z mózgiem. Mamy ochotę na jakiś pokarm oraz w drugą stronę, zaburzenia psychiczne oddziałują na chęć bądź brak chęci jedzenia. Okazuje się, że 100 mln neuronów otacza nasze jelita (tzw. drugi mózg).
Jak wpływa na układ neurologiczny?
– produkują neurotransmitery
– stymulują produkcje cytokin (przez naczynia krwionośne)
– produkują metabolity
80% serotoniny produkowane jest w jelitach. Jest to neurotransmiter oddziałuje na nasz nastrój. Nadmiar – zaburzenia lękowe, niedomiar – depresja.
W pewnym badaniu zwierzęta nie mające mikroflory nie reagowały na stres, nie bały się postawienia przed kotem.
Stres, dieta tłuszczowa, alkohol sprzyja przepuszczalności jelit i zachorowaniom zapalnym.
Zaburzenia psychiczne:
Autyzm – zaobserwowany 10-krotny wzrost bakterii Clostridium (producentów neurotoksyn)
Depresja – mniejsza bakterii Bacteroidetes, a zwiększoną Alistipes
Te zaburzenia współwystępują z innymi chorobami np. zapalenie jelit.
Jak modulować mikrobiotę?
– dieta wysokobłonnikowa
– kiszonki, jogurty, (fermentowane przertowy)
– probiotyki (pomaga na depresji, autyzm)
– prebiotyki
Pytania uczestników:
Wpływ antybiotyków na niekorzystne bakterie?
Antybiotyki wpływają na dużą część mikroflory, nie tylko na złe, ale i dobre.
Jak wpływają środki na zgagę?
Są niekorzystne z powodu obniżania pH, co stanowi naturalną barierę ochronną dla organizmu przed wieloma patogenami.
Czy można przebadać swoją mikroflorę?
W przychodniach na NFZ nie, natomiast są prywatne przychodnie, które badają.
Czy stres wpływa na mikroflorę?
Tak, rozszczelnia mikroflorę, co może powodować zapalenia.
Melatonina jak wpływa na mikroflorę?
Działa korzystnie.
Dlaczego nie mleko, a fermentowane produkty mleczne?
Mleko zawiera laktozę, a dorosłe osoby tracą enzym laktazę. W produktach fermentowanych już laktaza jest rozłożona przez bakterie fermentacyjne, dzięki temu jest łatwiej strawna. W jogurtach naturalnych są korzystne bakterie i nie ma już laktozy.
Czy warto podawać probiotyki?
Probiotyki podawać zawsze warto, nie ma górnej granicy, później są wydalane. Oczywiście w granicach rozsądku.
Czy chemioterapia zmienia mikroflorę jelitową?
Tak, zmienia negatywnie, natomiast zalecenia powinny być ustalane indywidualnie z lekarzem.
Czy jak zjemy buraki i mamy inny kolor moczy to świadczy o nieszczelności jelit?
Nie, to normalne wydalanie barwników i innych substancji.
Cały wykład możesz obejrzeć na YT: Mikroflora przewodu pokarmowego a zdrowie człowieka
Pisanie artykułów to ciężka praca, nie mniej jednak daje satysfakcję. Jeżeli chcesz wesprzeć mnie i rozwój strony, wejdź na https://patronite.pl/fakty-o-zywnosci.
