Co to jest syrop glukozowo-fruktozowy?
Syrop glukozowo-fruktozowy (SGF) jest płynnym słodzikiem stosowanym do produkcji żywności i napojów.
SGF składa się z różnych prostych cukrów, głównie glukozy i fruktozy, o różnych ilościach. Zawartość fruktozy może wynosić od 5% do 50%.
Jeśli fruktoza stanowi więcej niż 50% syropu, nazwa powinna brzmieć syrop fruktozowo-glukozowy. Często mylony z syropem glukozowym.
Inne nazwy to: syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy, izoglukoza. Komercyjna produkcja syropu z kukurydzy rozpoczęła się w 1964 roku 1.
Syrop glukozowo-fruktozowy składa się w 76% z węglowodanów i 24% z wody, nie zawiera tłuszczu i białka. W porcji 100 gramów dostarcza 281 kalorii, podczas gdy w jedna łyżka stołowa (19 gramów) dostarcza 53 kalorie.
FDA (Agencja ds. Żywności i Leków) uznała SGF za bezpieczny 2. Natomiast cały czas trwają badania nad tym, czy SGF stanowi większe zagrożenie dla zdrowia niż inne słodziki 3.
Jak powstaje syrop glukozowo-fruktozowy?
Syrop glukozowo-fruktozowy powstaje ze skrobi, pierwszym etapem jest przygotowanie syropu glukozowego.
Połączone cząsteczki glukozy w skrobi są hydrolizowane do wolnych cząsteczek glukozy.
Następnie, przy użyciu enzymów, część glukozy zmienia się w fruktozę w procesie zwanym izomeryzacją.
Źródło skrobi wybiera się w zależności od lokalnej dostępności surowca dostosowanego do procesu ekstrakcji skrobi. W przeszłości najczęściej stosowana do produkcji syropu była kukurydza, ale w ostatnich latach zwiększyło się wykorzystanie pszenicy, ponieważ jest lokalnie bardziej dostępnym źródłem skrobi. Pozyskiwanie surowca odbywa się głównie ze źródeł europejskich.
W Stanach Zjednoczonych syrop jest nadal produkowany ze skrobi kukurydzanej 4.
W jakich produktach występuje syrop glukozowo-fruktozowy?
W Europie głównym słodzikiem, zawierającym kalorie, używanym do produkcji żywności i napojów jest sacharoza.
W praktyce w Unii Europejskiej produkcja syropu glukozowo–fruktozowego o zawartości powyżej 10% fruktozy jest limitowana.
Wielkość produkcji syropu glukozowo-fruktozowego w UE to 5% całkowitej produkcji cukru.
Przykłady syropu glukozowo-fruktozowego można znaleźć w wypiekach, produktach zbożowych, słodyczach, dżemach i przetworach, jogurtach i innych produktach mlecznych, przyprawach (np. musztardach i ketchupach), ale również w:
- napojach bezalkoholowych, gazowanych i niegazowanych, np. coca-cola, mrożona herbata, tonic itp.
- napojach izotonicznych i energetyzujących
- napojach alkoholowych, np. likierach czy owocach w alkoholu
- mlecznych napojach fermentowanych
- mleku zagęszczonym
- lodach
- dżemach, galaretkach, deserach, kompotach, wsadach owocowych do jogurtów
- sałatkach i konserwach rybnych
- pastylkach pudrowych (owocowych oraz miętowych)
Jak wspomniano wyżej, produkcja syropu glukowozo-fruktozowego jest ograniczona w Unii Europejskiej. Dodatkowy czynnik w wyborze wykorzystywanych źródeł cukru zależy od dostępności i względnej bliskości surowca.
Sacharoza a syrop glukozowo-fruktozowy
Zarówno sacharoza, czyli zwykły cukier, jak i SGF składa się z glukozy i fruktozy. Istotne jest to, że syrop ma trochę więcej fruktozy.
Główną różnicą między nimi jest to, że syrop glukozowo-fruktozowy jest płynny i zawiera 24% wody, podczas gdy cukier stołowy jest suchy i granulowany.
Ze względu na rosnącą plagę otyłości w krajach rozwiniętych naukowcy pochylili się nad oddziaływaniem sacharozy i SGF na organizm.
Zbadano ich metabolizm w organizmie. Naukowcy potwierdzają, że nie ma istotnych różnic w poborze energii i sytości po spożyciu tych cukrów 5.
Nie zaobserwowano też znaczących różnic w stężeniu glukozy i insuliny w osoczu po spożyciu tych słodzików 6.
Oba cukry w organizmie człowieka rozkładają się na cukry proste (glukozę i fruktozę), następnie zostają wchłaniane.
Z przeglądu wielu badań z 2013 roku wynika, że nie ma różnicy w metabolizmie sacharozy i syropu glukozowo-fruktozowego 7.
A może jednak sacharoza i syrop glukozowo-fruktozowy się różnią…?
Teoretycznie sacharoza i SGF to prawie to samo, ale te „prawie” robi różnicę. W badaniach na szczurach jednak udowodniono, że spożywanie syropu glukozowo-fruktozowego przyczynia się do większej otyłości w porównaniu do sacharozy – przynajmniej u zwierząt.
Szczury, podzielone na 2 grupy, były karmione taką samą ilością sacharozy i SGF przez 8 tygodni. Te przyjmujące SGF cechowały się większym przyrostem masy ciała, szczególnie w rejonach brzucha oraz zwiększonym poziomem trójglicerydów 8.
W innym badaniu szczury piły roztwory z sacharozy, wody i SGF. Po 8 tygodniach szczury spożywające SGF przybrały najwięcej masy ciała 9.
Czy istnieje związek między spożyciem syropu glukozowo-fruktozowego a otyłością?
Zarówno sacharoza i syrop glukozowo-fruktozowy w nadmiarze związane są z otyłością.
Głównym czynnikiem stanowiącym problem z cukrami jest duża zawartość fruktozy.
Jeżeli jest jej za dużo w organizmie to wątroba nie daje rady metabolizować fruktozy i magazynuje ją w tkance tłuszczowej 10, 11. Tym samym przyczyniając się do rozwoju chorób metabolicznych takich jak: nadciśnienie, cukrzyca, choroby sercowo-naczyniowe 12.
Naukowcy w badaniu z 2008 roku potwierdzili, że długotrwałe przyjmowanie fruktozy powoduje zmniejszenie wrażliwości na insulinę, zwiększenie spożycia kalorii, a to przyczynia się do zwiększenia masy ciała 13.
Syrop glukozowo-fruktozowy wiąże się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 14.
Nadmiar cukru w diecie może prowadzić do wielu innych konsekwencji.
Najnowsze badanie z 2016 roku na ponad 1200 osobach potwierdziło, że spożywanie przynajmniej 5 razy dziennie napojów dosładzanych syropem glukozowo-fruktozowym przyczynia się do wystąpienia zapalenia stawów 15.
Konsumpcja napojów z dodatkiem SGF przynajmniej dwa razy dziennie w wieku dziecięcym przyczynia się do występowania otyłości w wieku nastoletnim 16.
Mężczyźni spożywający dziennie więcej niż 2 napoje słodzone cukrem, mieli o 85% większe ryzyko rozwoju dny moczanowej w porównaniu z konsumentami, którzy tego nie robili 17.
Wysokie poziomy insuliny powodowane przez spożycie cukru mogą stymulować wzrost nowotworów. Kilka długoterminowych badań wykazało związek między spożyciem SGF a ryzykiem zachorowania na raka 18, 19, 20.
Czy wiesz, że…
McDonald’s poinformował w sierpniu 2016 roku, że chcąc zadowolić klientów dbających o zdrowie, zastąpiliby syrop glukozowo-fruktozowy w bułce sacharozą (cukrem stołowym). Poza tym usunęliby również konserwanty i inne sztuczne dodatki z ich menu.
Chcesz zobaczyć co zawiera cheeseburger McDonald’s zajrzyj tu.
Marion Gross, wiceprezes McDonald’s, oświadczyła: „Wiemy, że [konsumenci] nie czują się dobrze z SGF, więc zamiast tego dajemy im to, czego szukają” 21.
Inne firmy, takie jak Hunt’s Ketchup, Gatorade i Wheat Thins również wycofały SGF, zastępując go konwencjonalnym cukrem (sacharozą). Pepsico i Heinz również wypuściły produkty, które używają sacharozy (cukru stołowego) zamiast SGF, chociaż nadal sprzedają oryginalne wersje słodzone SGF 22.
Podsumowanie
Syrop glukozowo-fruktozowy jest słodzikiem wynalezionym stosunkowo niedawno, pozyskiwanym z naturalnych roślin lub zmodyfikowanych.
Składem nie różni się od zwykłego cukru (sacharozy), natomiast obwiniany jest o wyrządzanie większych szkód niż sacharoza. Potwierdzają to na razie pojedyncze badania na zwierzętach.
Co wiemy na pewno, to że nadmiar cukru w każdej postaci wpływa na otyłość, a w konsekwencji na choroby z nią związane.
Należy starać się czytać etykiety i omijać szerokim łukiem produkty spożywcze z wysoką zawartością czy to sacharozy czy syropu glukozowo-fruktozowego.
